Data over letsels en ongevallen bij VeiligheidNL beschikbaar voor onderzoek

Heb je een onderzoeksvraag over incidentie of prevalentie van een bepaald letsel? Wil je in je artikel graag een overzicht geven van de ontwikkelingen in de tijd of verschillende typen letsels met elkaar vergelijken? Denk dan aan de onderzoeksdata over letsels en ongevallen van VeiligheidNL. We denken dat er meer ‘uit de data gehaald kan worden dan nu gebeurt’ en daarom vragen we hier nu aandacht voor.

Wat is VeiligheidNL voor een organisatie?

VeiligheidNL is hét kenniscentrum voor letselpreventie en richt zich op het stimuleren van veilig gedrag in een veilige omgeving. Veiligheid is het resultaat van onderzoek, van interventies, van gedrag. VeiligheidNL richt zich op de meest voorkomende en meest ernstige letsels, waar preventie belangrijk én mogelijk is, vanuit de thema’s Kinderveiligheid, Valpreventie, Gezond gehoor, Sportblessurepreventie, Productveiligheid en Verkeersveiligheid. VeiligheidNL is een stichting die voornamelijk gefinancierd is door het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De organisatie werkt veel samen met universiteiten, zorginstellingen en andere intermediaire doelgroepen.

Voor de monitoring van letsels werken we met ons eigen Letsel Informatie Systeem (LIS), een uniek systeem dat letsels registreert bij een steekproef van Spoedeisende Hulp (SEH)-afdelingen van ziekenhuizen in Nederland.

SEH-informatie als basis voor LIS: de sleutel tot preventie

Met LIS worden sinds 1997 de ontwikkelingen met betrekking tot ongevallen en letsels in Nederland continu bijgehouden. LIS speelt een belangrijke en unieke rol bij het verzamelen van epidemiologische ongevalsinformatie (omvang, ernst, kosten en toedracht van ongevallen). Het vormt daarmee de kennisbasis voor het letselpreventiebeleid in Nederland. Op 14 SEH's worden de voor LIS benodigde anonieme basis en -toedrachtgegevens geregistreerd en geëxtraheerd uit het Ziekenhuisinformatiesysteem (ZIS). Deze informatie is al op de SEH voorhanden, omdat deze in het kader van het zorg- en behandelproces wordt gebruikt voor hulpverlening op de SEH. Bij toedrachtgegevens komt dan informatie beschikbaar over oorzaken en gevolgen van privé-ongevallen, sportblessures, verkeersongevallen, arbeidsongevallen, geweld en zelf toegebracht letsel. Deelnemende ziekenhuizen vormen een representatieve steekproef van ziekenhuizen in Nederland, en dit maakt een schatting van cijfers op nationaal niveau mogelijk.

VeiligheidNL maakt gebruik van deze informatie om risicogroepen en risicofactoren te signaleren en om prioriteiten te stellen voor letselpreventie in Nederland. Uiteindelijk resulteert dit in preventieve maatregelen. Naast de onderbouwing van deze maatregelen stelt LIS ons ook in staat om (mogelijke) effecten van maatregelen in te schatten en te volgen.

De met LIS verzamelde ongevalsinformatie dient vooral ter ondersteuning van het beleid van het ministerie van VWS, maar ook andere ministeries en organisaties maken gebruik van deze informatie voor hun beleid, zoals lokale overheden, onderzoeksinstituten, universiteiten, bedrijven en de Europese Commissie. Recentelijk zijn tevens regionale projecten opgezet ten behoeve van dataverzameling voor verkeersveiligheid en preventie van geweld.

LIS-informatie ook beschikbaar voor onderzoek

Kortom, VeiligheidNL beschikt over veel gegevens over letsels en ongevallen, en gebruikt de gegevens uit onder andere LIS (meer dan 800.000 letselpatiënt-cases in de afgelopen 10 jaar) om informatie over patiënten, ongevalssituaties en letsels te beschrijven. Daarnaast heeft VeiligheidNL verschillende modellen ontwikkeld om inzicht te krijgen in veranderingen in ongevalscijfers door de tijd (trends), en in kosten van letsels en ongevallen. VeiligheidNL werkt regelmatig samen met artsen en onderzoekers van ziekenhuizen aan publicaties over specifieke letsels, type ongevallen of specifieke risicogroepen op basis van data uit LIS. In LIS is informatie beschikbaar met betrekking tot:

-de leeftijd en het geslacht van patiënten;

-op welke wijze patiënten naar de SEH zijn gekomen (verwijzer);

-de reden van het bezoek aan de SEH, en voor letselpatiënten de oorzaak van het letsel;

-de ingangsdiagnose voor letselpatiënten (vrije tekst, type letsel, getroffen lichaamsdeel);

-wachttijden, behandelduur en doorverwijzing na behandeling op de SEH van letselpatiënten;

-de toedracht en omstandigheden waaronder deze ongevallen hebben plaatsgevonden bij letselpatiënten, zoals bijvoorbeeld de wijze waarop het letsel werd veroorzaakt, activiteit ten tijde van het ongeval, typering van de locatie waar het ongeval heeft plaatsgevonden en producten die mogelijk betrokken waren bij het ongeval.

Recent heeft VeiligheidNL met LIS-data bijgedragen aan publicaties op het gebied van hand- en polsletsels, ribfracturen en hersenletsel.^1,2,3,4 Wij hebben echter het idee dat meer artsen en onderzoekers gebruik zouden kunnen maken van deze LIS-data.

Hoe werkt dat dan?

Bij onderzoek op het gebied van letsel en ongevallen denken we graag mee over de te beantwoorden vragen en welke informatie daarvoor nodig is. Als LIS of andere bij VeiligheidNL beschikbare data over letsels en ongevallen worden ingezet voor een onderzoek dan voeren wij meestal de analyses uit en/of leveren tabellen of geaggregeerde gegevens aan. We lezen vervolgens graag mee met het uiteindelijk te schrijven onderzoeksverslag of artikel in ruil voor co-auteurschap.

Ben je vanuit jouw ziekenhuis dus op zoek naar informatie voor een onderzoek onder letselpatiënten, neem dan contact op met VeiligheidNL (Inge Krul / i.krul@veiligheid.nl of Susanne Nijman / s.nijman@veiligheid.nl), zodat we met elkaar kunnen bepalen of en hoe we daarin jullie kunnen ondersteunen.

Meer weten

Wil je meer weten over de LIS-registratie, bezoek dan de website www.veiligheid.nl en lees de rapportage ‘Letsel Informatie Systeem (LIS) - Methoden en toepassingen’.

Wil je op de hoogte blijven van onderzoeken, publicaties en overige activiteiten van VeiligheidNL? Meld je dan aan voor de LIS-flits nieuwsbrief. VeiligheidNL - Aanmelden nieuwsbrief (tripolis.com)

Literatuur

1.van Leerdam RH, Krijnen P, Panneman MJ, Schipper IB. Incidence and treatment of hand and wrist injuries in Dutch emergency departments. Eur J Trauma Emerg Surg. 2021 Jul 1.

2.Prins JTH, Wijffels MME, Wooldrik SM, Panneman MJM, Verhofstad MHJ, Van Lieshout EMM. Trends in incidence rate, health care use, and costs due to rib fractures in the Netherlands. Eur J Trauma Emerg Surg. 2021 Apr 12.

3.van der Vlegel, M.; Polinder, S.; Toet, H.; Panneman, M.J.M.; Haagsma, J.A. Prevalence of Post-Concussion-Like Symptoms in the General Injury Population and the Association with Health-Related Quality of Life, Health Care Use, and Return to Work. J. Clin. Med. 2021, 10, 806.

4.Brand CL van den, Karger LB, Nijman STM, Valkenberg H, Jellema K. Bicycle helmets and bicycle-related traumatic brain injury in The Netherlands. Neurotrauma Reports 2020 (1); 17 Nov 2020.