Peer support

Peer Support for Second Victim

Op 29 Oktober a.s, zal inmiddels de tweede training door Gerda Zeeman plaatsvinden (leernetwerk VvAA peer support) om peer supporter te worden. Of terwijl je collega SEH-arts of AIOS SEH op professionele wijze opvangen na een calamiteit of incident. Peer support voor en door SEH artsen, dat is het streven van de NVSHA. Peer support is zo belangrijk dat de training vanuit de NVSHA aan leden wordt aangeboden. Als je meedoet krijg je ook accreditatie punten. Wil je weten waarom er zoveel belang wordt gehecht aan peer support ? Lees dan verder.

Peer support, wat is het?

Peer support betekent letterlijk het opvangen en ondersteunen van een collega. Bedoelt wordt support, na een medisch incident of calamiteit. Uit Nederlands onderzoek (1) onder 5137 hulpverleners blijkt dat 80% in zijn of haar gehele carrière geconfronteerd wordt met een patiënt - veiligheid incident. (PVI) Cijfers uit dit onderzoek van zijn afkomstig uit onderzoek leernetwerk in zorg. Diverse medisch specialismen namen deel. Door de aard van ons werk als SEH arts, is er een toenemende kans om geconfronteerd te worden met een PVI. Er zijn helaas geen “beschermende” factoren. Ervarenheid of gedrevenheid beschermt niet tegen een PVI. Vroeger of later in je carrière heb je dus kans om hierbij betrokken te raken. In de “ziekenhuis cultuur” is het nog niet erg gebruikelijk om hier open en transparant over te zijn. Wat wel in toenemende mate verwacht mag worden (zie Can Meds Framework 2015 (2). “Just culture” (3) betekent een open, reflectieve houding. Waarbij anderen kunnen leren van wat jij hebt meegemaakt. In veel ziekenhuizen is nog sprake van een “shame en blame” cultuur.

Het bespreken van een PVI en de reactie’s van een second victim, dat is peer support. Het herkennen van normale stress reactie en wanneer het uit de hand loopt. Het bewaken van veiligheid en kwaliteit van zorg na een PVI. Immers behandelaars functioneren niet als normaal gesproken. En uiteindelijk het bewerkstelligen van een cultuuromslag. Daar draagt peer support aan bij.

Waarom is het belangrijk dat er ook aandacht wordt besteed aan de behandelend arts, the second victim ? (4) De impact van een PVI op een second victim (betrokken hulpverlener) manifesteert zich op meerdere niveaus; op persoonlijk functioneren van de hulpverlener zelf, en tijdens de zorg die hij of zij daarna nog moet verlenen terwijl hij of zij nog “gewoon moet werken” na een incident. De stress reactie leidt tot herbeleven van gebeurtenis, slaap stoornissen, het overmatig identificeren van gebeurde, gevoel van persoonlijk falen en twijfel aan kennis en kunde. Deze symptomen kunnen korter en langer aanhouden maar kunnen aanhouden tot (langer dan) een jaar na het incident.

Er bestaat een duidelijke relatie tussen burn-out en PVI. (5) In sommige gevallen is er zelfs sprake van gedachte aan zelfmoord onder artsen (in dit geval chirurgen) die betrokken zijn bij PVI (6). En dat dit niet alleen studies zijn, maar ook daadwerkelijk gebeurt noem ik hier twee hulpverleners, beide zeer ervaren en gedreven professionals die na het doormaken van een PVI, zich zelf van het leven hebben beroofd.

Richard Harding, een briljante en gedreven intensive care consultant en anesthesist, net geëmigreerd naar Nieuw Zeeland met vrouw en kinderen. In 2017 benam Richard zichzelf thuis van het leven nadat hij in een depressie was geraakt als gevolg van een klachten procedure van GMC.(7)

Kimberley Hiatt, een toegewijde en ervaren kinder IC verpleegkundige diende in 2011 per een accidentele letale dosis calciumchloride toe. Een systeemfout die haar haar baan, en 7 maanden later, eveneens haar leven kostte.(8)

Dit is niet bedoeld om angst aan te jagen. Dit is bedoeld om er op te attenderen dat we allemaal op een dag betrokken kunnen raken bij een PVI. Juist omdat we betrokken en bevlogen professionals zijn, zijn we ook heel kwetsbaar. Peer support moet bij gaan dragen aan solidariteit, verminderen van isolatie, en een meer accepterende houding.

Wat leer je in de peer support training?:

• Je leert de normale stress reactie op een PVI;
• Je leert te monitoren;
• Je herkent valkuilen;
• Je leert en oefent gesprekstechnieken;
• Je begrijpt dat peer support moet gaan bijdragen aan een cultuuromslag;
• Je leert communicatie technieken, zoals omgaan met medische incidenten; de richtlijn van de knmg (GOMA) (9);

Tot slot ontvang je een training map en hand-outs voor gesprekken met een uitgebreid overzicht van de literatuur op gebied van peer support. En natuurlijk wordt er volop geoefend en ervaringen uitgewisseld.

Meld je nu aan er is nog plek!

Het veranderen van de cultuur kunnen we niet alleen. Daar hebben we jullie voor nodig. Hoe meer peer supporters, hoe makkelijker het wordt om incidenten en calamiteiten bespreekbaar te maken en adequate, tijdige en professionele opvang aan elkaar te bieden. De NVSHA is toekomstgericht en vindt het zo belangrijk dat deze training je aan wordt geboden. Er zijn nog plekken op 29/10 aanstaande in Leusden. De data voor 2020 volgen spoedig. Wij stoppen niet met het bewerkstelligen van peer support voor elke SEH arts door een SEH arts. Wij gaan door met het creëren van een open en niet veroordelende cultuur. Doe ook mee. Meld je aan via: p2p@nvsha.nl

Nog niet overtuigd?

Bekijk NVSHA op LinkedIn; binnenkort een artikel over hoe je collega’s de training hebben ervaren. Volg de sectie arts en welzijn op twitter, regelmatig komt er nieuws over dit onderwerp.

We gaan regelmatig een artikel over dit onderwerp plaatsen onder de sectie Arts en welzijn.

Op het NVSHA congres 2020 willen we nog meer aandacht besteden aan omgaan met medisch incidenten.

Literatuurlijst

1. Leernetwerk Peer Support in de zorg. “Onbedoelde schade treft ook arts’. L Schouten, G Zeeman, K Vanheacht, Medisch Contact 2017
2. CanMeds Framework, Royal College Canada www.royalcollege.ca
3. Just Culture, derde editie, S.Dekker, 2016
4. “Medical Error”; The Second Victim, Albert Wu BMJ 2000. The Second Victim, S Dekker, tweede editie, 2011
5. “Increased risk of a burnout for Physicians and nurses involved in a patient safety incident”MedCare 2016,54;937-43
6. Special report; “Suicidal ideation among American surgeons” Shanafelt T.D; Arcg Surg 2011 Jan 146;54-62
7. Mastering intensive care Episode 32 Dr Kate Harding Losing Ricahrd, what can we learn from her intensiefst husband’s shocking death ? BMJ blogs Kate Harding “I have lost my husband”
8. “Too many abandon the Second Victims of Medical Errors, Matthew Grissinger, RPh, FASCP
9. GOMA. Gedragscode Omgaan met Medische Aansprakelijkheid, de letselschaderaad.nl, derde druk Den Haag 2012